Καφές: η λατρεμένη εξάρτηση

Γράφει ο Δρ Δημήτης Παπαδημητριάδης

"θυμάμαι ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια τη συζήτηση για τις επιπτώσεις του καφέ, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με το τσιγάρο"
Πολλές μελέτες τα τελευταία χρόνια αναφέρουν ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να είναι ευεργετική για το καρδιαγγειακό σύστημα και θα μπορούσε ακόμη και να βοηθήσει στην πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων. Μόλις τον περασμένο μήνα, Σουηδοί ερευνητές ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μελέτης που δείχνει ότι ο καφές φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου στις γυναίκες έως και 25%. Κι όμως, παλαιότερα οι ερευνητές πίστευαν το αντίθετο για τη σχέση του καφέ με την καρδιά. Σύμφωνα με πρόσφατη συνέντευξη του Δρ Τhomas Hemmen, διευθυντή του Kέντρου Εγκεφαλικών Επεισοδίων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο «Η κατανάλωση καφέ είναι ιδιαίτερα μεγάλη καθημερινά γιατί ο καφές είναι συνδεδεμένος στο μυαλό μας με τη διασκέδαση και έχει ωραία γεύση, έτσι οι άνθρωποι έκαναν την αυθαίρετη υπόθεση για πολλά χρόνια ότι αποτελεί ουσία με διεγερτικές ιδιότητες σε κατάχρηση και επομένως βλάπτει την υγεία.”
Προσωπικά, θυμάμαι ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια τη συζήτηση για τη συσχέτιση του καφέ με την αρτηριοσκλήρυνση, μια συνήθη εκφυλιστική πάθηση των αρτηριών, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο καφές συνδυάζεται με το τσιγάρο.
Μελέτες που διεξήχθησαν στη δεκαετία του 1970 και του 1980, προσέφεραν ελάχιστα στην επιβεβαίωση ή διάψευση αυτής της υπόθεσης. Κάποιες πρότειναν πιθανώς αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Άλλες έδειξαν ότι μείωνε τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου. Τέλος, κάποιες άλλες δεν βρήκαν καμία συσχέτιση.
Πολλές από αυτές τις πρώτες μελέτες είχαν κατηγορηθεί ως πολύ σύντομες και σε μικρό στατιστικό δείγμα. Για αυτό το λόγο, ερευνητές από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Harvard School αποφάσισαν να εξετάσουν τη σχέση της κατανάλωσης καφέ, με τις καρδιακές παθήσεις και τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, σε περισσότερους από 45.000 υγιείς άνδρες και επαγγελματίες της υγείας. Η ανάλυσή τους, που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine, το 1990, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση καφέ δεν έχει καμία επίδραση στον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τα τελευταία χρόνια, ένα κύμα μελετών επανεξετάζει το ζήτημα. Πολλές από αυτές καταλήγουν – απροσδόκητα – σε ένα ακόμη πιο ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Η κατανάλωση καφέ συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Συγκεκριμένα, το 2008 μια μελέτη σε περισσότερους από 26.000 άνδρες καπνιστές στη Φινλανδία διαπίστωσε ότι οι άνδρες που έπιναν οκτώ ή περισσότερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 23% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου από ό, τι οι άνδρες που έπιναν λίγο ή καθόλου καφέ. Άλλες μελέτες καταδεικνύουν το ίδιο αποτέλεσμα σε μη καπνιστές.

Προσέξτε όμως και αυτή τη μελέτη που δημοσιεύεται αυτό το μήνα. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια που εξέτασαν την κατανάλωση καφέ σε σχέση με τον επιπολασμό των εγκεφαλικών επεισόδιων σε περισσότερους από 9.000 συμμετέχοντες το 2009, αναφέρει ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν υψηλότερος μεταξύ των ατόμων που δεν έπιναν καφέ και χαμηλότερος μεταξύ αυτών που έπιναν καφέ. Το 5% εκείνουν που έπιναν ένα ή δύο φλιτζάνια την ημέρα υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σχέση με μόλις 2,9% εκείνων που έπιναν έξι ή περισσότερα φλιτζάνια.

Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρονται σε μια ακόμη μεγαλύτερη μελέτη του Πανεπιστημίου Harvard που δημοσιεύτηκε το 2009 στην ιατρική επιθεώρηση Circulation. Σύμφωνα με αυτήν, από τις 83.000 γυναίκες που συμμετείχαν εκείνες που έπιναν δύο έως τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 19% σε 20% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου συγκριτικά με τις γυναίκες που έπιναν λιγότερο από ένα φλιτζάνι το μήνα. Τέλος, μια φετινή μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Επιδημιολογίας και Υγιεινής στην Κοινότητα (Journal of Epidemiology and Community Health) σε 81.000 άνδρες και γυναίκες στην Ιαπωνία κατέδειξε ότι η κατανάλωση ενός έως δύο φλυτζανιών καφέ την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο έως και 23%.

Οι εν λόγω μελέτες αποκαλύπτουν ότι ο καφές δεν είναι επιβλαβής, όπως νομίζαμε. Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι συνηθίζουμε να προσθέτουμε στον καφέ κρέμα, γάλα, και ζάχαρη και αυτό μπορεί κάλλιστα να εξαλείφει τις όποιες ευεργετικές επιδράσεις του καφέ στα αγγεία και στην καρδιά.

Δημ. Παπαδημητριάδης MD MSc